Door Dennis Janssen
Na lang wachten is het dan eindelijk zover. De X-Men film is af en trekt nu al volle zalen in de Verenigde Staten. Maar is dat nu iets waar we blij mee moeten zijn? Toegegeven, de trailers die in de bioscoop en via Internet te zien zijn tonen aan dat we niet met een fiasco zoals "Captain America" te maken hebben of dat we massaal nachtmerries zullen krijgen zoals we dat wel hadden na het zien van de wanprestatie van Dolph Lundgren in "The Punisher". Maar voegt deze film iets toe voor de liefhebbers van de X-Men comics? Mijn visie is dat het dat niet doet en dat het, hoe mooi de "special effects" ook mogen wezen, eerder afbreuk doet dan helpt de mythe verder uit te bouwen (hoewel, Famke Janssen…).
Waarom denk ik dit? Volgens mij hoef je daarvoor alleen maar de kracht van beide media (comics en film) tegen elkaar af te zetten. Film is bij uitzondering geschikt om actie aan het publiek over te kunnen brengen. De inslag van een granaat is in een comic veel moeilijker over te brengen dan in een film. Het schrikeffect van een telefoon die plotseling gaat rinkelen (denk aan de klassieke scène uit Cape Fear) zul je nooit op een dusdanige wijze in een comic kunnen vervatten. Zeker in het genre waar verhalen over superhelden in geplaatst worden zijn dit wezenlijke zaken. Snelheid, fabelachtige stunts en veel geweld, dat is waar deze films in uitblinken.
En wat zijn nu de kwaliteiten van het comicmedium? Allereerst is het eenvoudiger om een eigen wereld te schapen en daar van alles in te laten gebeuren. Denk aan het ineenstorten van het Empire State Building of het opbouwen van een wereld in het jaar 4509. Deze kernkwaliteit lijkt aan kracht te verliezen, want via computer animaties kunnen veel van dit soort zaken tegenwoordig ook in films opgenomen worden. Toch denk ik dat een en ander in een comic sneller en geloofwaardiger over kan worden gebracht. Maar nog belangrijker dan het bovenstaande vind ik dat in comics de tijd genomen kan worden om karakters van figuren op te bouwen en uit te diepen. En dat is nu typisch iets dat in een film moeilijker is, want een film langer dan 2 ½ uur is een zeldzaamheid (gelukkig maar) en daarin is het moeilijk om alle "ins & outs" van een persoonlijkheid uiteen te zetten. Comics hebben daar meer tijd voor. Je ziet het ook duidelijk terug in comics die de omgekeerde weg hebben bewandeld, dat wil zeggen: van film naar comics zijn gegaan. Kijk maar eens wat voor een geschiedenis Dark Horse heeft opgebouwd voor bijvoorbeeld Aliens en Predator. Dit zijn zaken die we in een film hierover nooit te zijn hadden gekregen, want daar waren beiden slecht de schurken war je niet teveel over moest weten, anders kreeg je straks nog medelijden met ze!
Nu kun je zeggen: "Ok, dat is dan zo. Maar wat zit je nu te zeveren over dat een serie die naar een film wordt vertaald zo een comic geweld aan zou doen". Maar uiteraard heb ik daar mijn redenen voor. Allereerst is het zo dat een film niet de gehele geschiedenis van een comic serie "mee kan nemen", daarvoor is de film gewoon te kort. Bijna altijd wordt daarom de in de comic opgebouwde geschiedenis geweld aan gedaan. Een simpele verwijzing naar de Conan en Batman films zegt genoeg. Dit leidt al snel tot mijn tweede bezwaar: door het weglaten van de hele geschiedenis en de opbouw van verhaal en personages vervalt een dergelijke film vaak in niets meer dan achter elkaar geplakte vechtscènes met een flinterdun verhaal. Ik hoor de critici de messen alweer slijpen en komen met het aloude commentaar: "comics gaan dus alleen maar over hoe figuren elkaar het snelst de hersens inslaan". Ik vond dat een minachting die we jarenlang proberen weg te poetsen en door het introduceren van een dergelijke film ben ik bang dat we weer snel op het nulpunt staan.
Mijn laatste punt is meer persoonlijk. Ik hou ervan om mijn eigen beeld bij figuren en verhalen te vormen. In een comic kan dat nog enigszins (bij romans nog veel meer), maar een film maakt alles wel heel expliciet. Misschien dat sommige dat graag zien, maar aan mij is het niet besteed (hoewel, Famke Janssen…).
Kortom: wat mij betreft blijven superhelden comics gewoon op papier in plaats van op het witte doek. Misschien dat ik me helemaal vergis en dat de X-Men film het tegendeel zal bewijzen. Enige mogelijkheid om dat te controleren is naar de film te gaan. Alleen daarvoor zal ik binnenkort een bezoek aan de bioscoop brengen (hoewel, Famke Janssen…!