Door Dennis Janssen
De populariteit van comics daalt. De verkopen slinken bijna dagelijks en nieuwe series, hoe kwalitatief goed ze ook zijn, lopen een grote kans om binnen een jaar te stoppen (of om tot een mini serie omgezet te worden). Dat is wel even wat anders dan een jaar of zeven geleden, toen de verkopen door het dak gingen (mede gestimuleerd door de investeringsdrang van sommige "verzamelaars") en elk oninteressant bijfiguur zijn eigen serie kon krijgen (inclusief chroom kaftje).
Hoe is zo een omslag nu te verklaren? Daar zijn denk ik meerdere redenen voor. De eerste heb ik denk ik al genoemd. Gedreven door de hoge verkopen is er jarenlang een ongelofelijke hoeveelheid slechte comics op de markt gekomen. Als je daar maar teveel van koopt, raak je als lezer steeds meer teleurgesteld. Hierdoor neemt de aandrang om nieuwe series uit te proberen snel af en blijven lezers alleen bij hetgeen ze al kennen.
Daarnaast is een andere trend waar te nemen. Veel verzamelaars zijn "gewone" lezers geworden. Waar zij vroeger een instelling hadden van "ik moet alles hebben" of "ik koop die serie nog steeds omdat ik alle 123 andere delen ook al heb" zijn deze consumenten nu zover dat wanneer een serie niet langer aan hun eisen en wensen voldoet, men moeiteloos met deze serie stopt. Sommige lezers zijn er zelfs achter gekomen dat je ook een mini serie kunt stoppen als deze je niet blijkt te bevallen!
Maar het zijn niet alleen de lezers die veranderen. Vroeger (zie de oude bok) kwam een serie gewoon elke maand uit. Je wist precies wanneer je een nieuw deel van je favoriete serie kon verwachten. Goed, niet alles was perfect, er kon wel eens een weekje vertraging optreden, maar er waren altijd twaalf delen per jaar en daar kwam bij goed lopende series een annual bij. Die tijd is echter voorgoed voorbij. Populaire schrijvers en tekenaars nemen namelijk gewoon een loopje met ons. Verschijningsschema’s van drie maal per jaar voor een comic van 24 pagina’s zij tegenwoordig niet ongewoon en het kan soms zelfs veel erger, kijk maar naar series als Danger Girl en Battlechasers. De fan zit te wachten, maar er komt maar niets. En als er dan een keer iets uitkomt, dan blijkt de tekenaar slechts een derde van het tekenwerk te hebben gedaan of soms zelfs helemaal niet (helemaal uitbesteed aan een studio met naamloze gezichten). Dat is toch te gek voor woorden, zeker nog, het getuigd van een bepaalde minachting voor de kopers van die comics.
Eigenlijk is het stuitend om te zien. Juist de populaire series kunnen de markt weer iets omhoog helpen, maar het lijkt wel of het de heren niets kan schelen. Zolang ze zelf maar voldoende pecunia kunnen incasseren vinden de meeste het wel best, iets terug geven aan het medium dat hen heel veel geld heeft opgeleverd staat niet op hun actielijst.
Er is echter nog een ander fenomeen dat een rol speelt in de bepaling van de positie van de comic. René heeft hiervan reeds een tipje van de sluier opgelicht. Het gaat namelijk om de concurrentie die de comic tegenwoordig te verduren heeft. Met name de concurrentie van computer spellen speelt de comic danig parten. Daar waar veel jongeren vroeger geld aan comics besteden gaat het nu eerder op aan de aanschaf van software. En dat is ook wel te verklaren. Kijk alleen eens naar het kosten aspect en de tijd die je met een comic of een spel doorbrengt. Vroeger was een comic relatief goedkoop, voor een dollar (twee gulden) kon je de meeste hoofdseries van Marvel en DC wel op de kop tikken. Dat is nu niet meer het geval. De gemiddelde prijs is nu al zo rond de 2,5 dollar. Een normaal spel kost 50 dollar. Per game kun je derhalve 20 comics kopen. Over een gemiddelde comic doe je een kwartier, dus ben je met 20 comics vijf uur bezig. Met een computerspel ben je een veelvoud hiervan bezig. Meer waar dus voor je geld! Natuurlijk herlees je sommige comics wel, maar mijn ervaring is dat dat maar een handje vol is (tel het voor jezelf maar eens na hoeveel je vorig jaar herlezen heb, ik kom niet verder dan een Batman: year one, Watchmen en Alien Legion tweede serie). Daarnaast zijn de spellen vaak dynamischer en uiteraard interactiever. Waar de comic het kan winnen is op het gebied van de uitdieping van een figuur, het in beeld brengen van een karakter en het opbouwen van een verleden ("what makes him tick"). Ook het scheppen van sfeer is in een comic vaak beter te doen, hoewel de huidige generatie spellen dit al heel erg aan het overnemen is. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar een spel als Resident Evil, dat enger is dan de engste horror comic en ook films als Halloween naar de kroon steekt. Je ziet de afgelopen tijd dat wat dat betreft de comics en de spellen elkaar aan gaan vullen. De comics werken verhalen van spelfiguren verder uit, waardoor het interessanter wordt om een videospel van een dergelijk figuur te spelen.
Het gaat natuurlijk niet alleen om videospellen. Ook zaken als muziek CD’s, films, speelgoed of andere vormen van entertainment winnen het tegenwoordig in populariteit van comics.
Is dat dan de toekomst van de comic? Een tweederangs burger in de strijd om de dollar van de consument? Om heel eerlijk te zijn ben ik bang dat dat inderdaad die kant op gaat. Deze trend is namelijk in de hele wereld waar te nemen, ook de Europese stripmarkt zit al enkele jaren in een dip waar men maar niet uit lijkt te komen. Is dit erg? Dat hoeft niet. Comics zijn jarenlang een niche markt geweest en zullen wat dat betreft altijd een plek weten te veroveren. Ik ga ervan uit dat het kaf van het koren gescheiden zal worden (en dan zal er helaas altijd wel wat koren mee gemaaid worden) en de kwalitatief goede series over blijven. Daarnaast denk ik aan een nog grotere opmars van mini series en specials. Afgeronde verhalen die binnen aan afzienbare tijd "resultaat" opleveren, meer passend bij de huidige cultuur. Ik denk derhalve dat we een nog kleinere markt tegemoet kunnen zien maar wel met een hogere gemiddelde kwaliteit, en dat is voor de echte liefhebber dan toch nog een positief bericht!