Een prettig gesprek met Jim Shooter

Zoals trouwe lezers van de 'Nuff Said waarschijnlijk wel weten zijn er twee personen in de comic wereld die door de gehele redactie op handen gedragen worden. De een is Iron Mike Grell, de ander is Big Jim Shooter. Wij prijzen onszelf dan ook gelukkig dat laatstgenoemde erin toestemde om een interview met ons te doen. Er viel natuurlijk heel wat af te praten in deze roerige tijden. Had Shooter al niet menigeen gewaarschuwd voor de praktijken van Ron Perelman? En wat is hij van plan bij zijn nieuwe werkgever, Broadway Video, te bereiken? Op deze en nog veel meer vragen geeft Jim Shooter op zijn eigen wijze antwoord. Hieronder de weerslag van het gesprek dat wij hadden met een van de meest markante persoonlijkheden uit de comic business.

Jim, allereerst de standaardvraag om er even in te komen. Waar en wanneer ben je geboren?
In Pittsburgh, op 27 september 1951. Dat antwoord is zeker goed. Welke prijs heb ik gewonnen?

Je wint een volgende vraag. Hoe ben je in de wereld die comics heet verzeild geraakt?
Je bedoelt hoe ik in comics geïnteresseerd raakte? Ach, dat was een gewoonte voor kinderen bij ons in de buurt. Alle kinderen lazen comics en ik werd daardoor ook aangespoord om eens in de rekken bij de plaatselijke kruidenier te gaan kijken. Dat was aan het eind van de 50'er jaren. Ik weet nog goed dat mijn eerste favorieten Superman en Uncle Scrooge waren.

Jerry Siegel, Joe Shuster en Carl Barks zijn dus de comic makers die je uit je jeugd het meest bijstaan?
Zij staan me wel bij, maar het meest was ik toch onder de indruk van het werk van drie andere grootheden, namelijk Stan Lee, Jack Kirby en Steve Ditko, het titanische trio.

Goed, het mag dan normaal zijn dat je als kind comics leest. Als je de meeste kinderen echter vraagt war ze later willen worden zeggen ze eerder brandweerman of agent dan comic schrijver/tekenaar. Toch heb jij daar al heel vroeg voor gekozen. Hoe kwam dat?
Ik vond comics dus heel leuk om te lezen. Toen ik dertien was kreeg ik het idee om een verhaal te schrijven voor mijn favoriete comic van dat moment. Wij hadden het thuis niet breed en ik had het illustere plan gekregen om op die manier wat extra geld voor mijn familie te verdienen. Ik stuurde het script op naar DC en zij kochten het. Het verhaal werd geplaatst in Adventure Comics #346 en het ging over Superboy and the Legion of SuperHeroes. Dat was in 1966. Daarna heb ik nog vijf jaar voor DC gewerkt, als schrijver en tekenaar. Zo ben ik in het wereldje verzeild geraakt en gelukkig heb ik mezelf er altijd een plaats in kunnen verwerven.

Ja, en daar werk je nu al dertig jaar in. Zijn er toch nog mensen waar je nog niet mee gewerkt hebt, maar graag eens mee zou werken?
Och, teveel om op te noemen. Laat ik het maar niet proberen want ik vergeet altijd wel iemand.

Noem er dan in ieder geval één!
O.k., o.k. Ik zou het fantastisch vinden als Brian Bolland ooit een verhaal van mij zou illustreren. Maar een heleboel mensen waar ik mee wil werken zit nu ook bij Broadway. Zij zijn dan ook mijn favoriete comic makers van nu, samen met David Lapham.

David Lapham legt een mooie link naar Valiant. Hoewel het misschien iet een van de onderwerpen is waar je graag over spreekt willen we toch even met je over Acclaim/Valiant praten. In een vorig nummer hadden wij namelijk een gesprek met Joe Quesada en Jimmy Palmiotti. Quesada zei daarin dat het na jouw vertrek een zooitje bij Valiant geworden is en dat er op dit moment dieven en bandieten aan het roer bij Acclaim staan. Wat is jouw mening daarover?
De meeste lezers zullen wel weten dat ik niet op een al te leuke manier bij Valiant ben weggegaan. Ik heb daar een erg wrange smaak aan overgehouden. Joe Quesada heeft inderdaad groot gelijk als hij de mensen die nu aan het hoofd van Acclaim/Valiant staan een stelletje dieven en bandieten noemt. Die personen zitten er echt niet om de tekenaars, schrijvers en andere comic makers te helpen of om de fans het best mogelijke te brengen. Ze denken alleen maar aan hun eigen zak en hoe ze die zo snel en zo veel mogelijk kunnen spekken. Ik werk daar niet aan mee. Ik weiger om comics van Acclaim/Valiant te kopen. Ik krijg ze soms nog wel eens gratis thuis gestuurd, maar ook dan verdwijnen ze ongelezen tussen het oud papier.

Je hebt het nu over Steve Massarsky en Bob Layton?
Inderdaad, dat zal ik niet onder stoelen of banken steken. Massarsky is gewoon een witte boorden crimineel. Hij is aardig tegen je in je gezicht, maar ondertussen bedenkt hij alleen maar hoe hij zoveel mogelijk misbruik van je kan maken. Als hij geen grip op je kan krijgen zoekt hij een manier om je er zo snel mogelijk uit te werken. Ook ik ben er een tijdje ingetrapt.

Steve Massarsky leerde je pas bij Valiant echt kennen, maar Bob Layton en jij waren toch goede vrienden?
Waren is inderdaad het juiste woord. Bob is voor het grote geld van Massarsky gezwicht. Dat vond ik erger dan dat Massarsky mij eruit werkte. Ik had meer steun verwacht. Maar tot op de dag van vandaag probeert Bob Layton nog steeds het krediet voor mijn werk op te strijken. Gelukkig weten de lezers wel beter.

Is er nog een kans dat het tussen Massarsky, Layton en jou ooit nog goed komt?
Nee! Ik wil absoluut geen enkel contact meer met die 'heren'.

Sinds je vertrek bij Valiant is het er voor comics in het algemeen niet beter op geworden. De comic markt is in elkaar gestort, de verkopen zijn bij veel uitgeverijen dramatisch terug gelopen en het einde is nog niet in zicht.
Met het laatste ben ik het niet eens. Het is inderdaad waar dat na de spectaculaire groei, vooral bewerkstelligd door investeerders en speculanten, er een tijd is geweest dat het alleen maar bergafwaarts is gegaan met de kwaliteit en de verkopen van comics. Deze twee factoren kan je natuurlijk niet los van elkaar zien. Maar ik denk dat we het ergste gehad hebben en dat we weer in het voorzichtige begin van een opwaartse lijn zitten.

Maar het lijkt wel of een heleboel uitgeverijen comics 'erbij' doen. Ze verdienen veel meer met (teken)films, trading cards en het speelgoed.
Dat is waar en ik ben van mening dat dat inderdaad een heel kwalijke zaak is. Een comic uitgevers eerste prioriteit moet het uitbrengen van goede comics zijn. Het is natuurlijk een slecht voorbeeld als de grootste uitgever dat al niet meer doet.

Je doelt nu op Marvel. Hoe verschilt Marvel van nu van het Marvel toen jij editor in chief was? Toen was Marvel dus een COMIC maker. Natuurlijk, we brachten wel eens een poster of iets dergelijks uit, maar de nadruk lag toch wel voor 99% op het vervaardigen van goede comics. Op dit moment is Marvel inderdaad een bedrijf dat leeft van de speelgoed-, trading card-, tekenfilm- en license-opbrengsten en, oh ja, ze brengen ook nog comics uit, omdat het speelgoed toch beter verkoopt als het een achtergrond heeft. Dat vind ik dus heel slecht.

Nu we het toch over Marvel hebben, jij bent degene geweest die altijd al mensen heeft gewaarschuwd voor de praktijken van Ron Perelman. Trek je nu een lange neus naar de mensen die toen niet wilden luisteren?
Zeer zeker niet. Het is gewoon verschrikkelijk wat er gebeurd is. Mensen die families moeten onderhouden staan opeens zonder inkomen op straat. Dat gun je niemand. Kijk, ik ken Ron Perelman niet persoonlijk, maar ik verafschuw de manier waarop hij Marvel, en vooral de mensen die daar werken, behandeld. Ik denk dat zijn hele manier van handelen egoïstisch is en niet getuigd van een lange termijn planning.

Je bent zelf ook nog even in de running geweest om Marvel te kopen. Als je nu alle problemen ziet, ben je dan niet blij dat Perelman de zaak kocht?
Nee, want ik had alles anders en beter opgelost. Marvel was toen al een kroonjuweel dat onder de modder zat. De modder was makkelijk weg te spoelen, met andere woorden: de problemen waren eenvoudig op te lossen. Nee, ik was toen graag aan die klus begonnen.

Een uitgeverij waar je wel zelf de baas was, is het helaas ter ziele gegane Defiant. Waarom denk je dat de comic liefhebbers nooit voor Defiant gevallen zijn, terwijl er toch heel goede mensen werkten en er originele concepten uitgebracht werden?
Defiant is met het verkeerde been uit bed gestapt. Door onze banden met een trading card maatschappij keerde de hele markt zich tegen onze producten, zowel de comics als de cards. Toen we dat probleem eindelijk onder de knie kregen deed Marvel ons een proces aan (om het gebruik van de naam Plasm red.) We wonnen dat proces wel, maar het kostte ons $300.000 en daar was het Marvel eigenlijk om te doen. Door die affaire waren we achter op schema met het uitbrengen onze comics, we hadden weinig geld en was het gaten vullen en niet aan een structurele oplossing werken. Ik vind ook dat het aan de kwaliteit van de desbetreffende comics te zien is. Ze komen gehaast en geforceerd over. En als de kwaliteit niet hoog genoeg is, dan zullen minder mensen je comics kopen. Daar bovenop kwam nog eens dat de markt aan het instorten was. Op een gegeven moment was het geld gewoon op en in plaats van onszelf failliet te laten verklaren besloot ik om de tent te sluiten.

Zoals je al zegt is Defiant niet failliet gegaan. Enige kans dat we de Defiant figuren nog eens terug zullen zien?
Het zou kunnen, maar op dit moment kan ik daar echt geen zinnig antwoord op geven. Wat ik nog wel kwijt wil is dat één van de meest frustrerende zaken van het geheel was, dat we nooit de Schizm cross over uit hebben kunnen brengen. Die was heel erg goed. Er hadden veel mensen aan gewerkt en dat werk is nu allemaal voor niets geweest. Ontzettend zonde.

Een van de positieve dingen van Defiant was het feit dat David Lapham zich verder kon ontwikkelen en daarna zover was dat hij Stray Bullets uit kon gaan brengen. Wat vind je van David's ontwikkeling en de comic die hij maakt?
Zoals ik al eerder gezegd heb is David op dit moment één van mijn favoriete schrijvers en tekenaars. Als je ziet hoe hij zich ontwikkeld heeft, zowel als tekenaar en als schrijver, dan is dat geweldig. Stray Bullets vind ik naast de comics die wij bij Broadway maken de beste strip op de markt. Ik raad iedereen aan om Stray Bullets te kopen.

En dat leidt ons mooi naar je huidige baan bij Broadway. Hoe ben je daar terechtgekomen?
Nadat Defiant de poorten sloot moest ik op zoek naar werk. Ik heb toen een tijdelijke baan bij Broadway Video aangenomen. Enkele andere mensen die bij Defiant werkten hadden dat reeds gedaan, dus ik was in goed gezelschap. Samen deden we heel goed werk voor Broadway Video. De leiding van Broadway Video zag dat en het inspireerde hen om mij eens te vragen of ik er iets in zag om voor hen een comic lijn op te zetten. Daar zei ik natuurlijk direct ja op. Dat was iets meer dan een jaar geleden. Samen met de andere ex Defiant'ers ben ik aan de klus begonnen, en voilà, we zijn weer in de comic wereld bezig.

Wat het geen groot risico om in zo'n onrustige markt een nieuwe uitgeverij op te richtten?
Ja zeker, maar de belangen van Broadway Video zijn op de lange termijn gericht. Ze zijn ervan overtuigd dat we hele goede figuren en concepten gaan creëren, en als de figuren en concepten goed zijn dan zal het succes vanzelf komen. Ze zijn erg geduldig.

Is het niet moeilijk om na het Valiant en Defiant universum weer een nieuwe wereld te moeten scheppen?
Dat ik al een paar universa ontworpen en mede-bedacht heb speelt geen rol. Ontwerpen en creëren is nooit gemakkelijk. Als je hard wilt werken kun je het echter zo vaak doen als je wilt. Ideeën zijn er immers genoeg, want die heeft iedereen op elk moment van de dag. Het is alleen zo heel erg moeilijk om iets concreets van die ideeën te maken, waar andere mensen ook nog eens in geïnteresseerd zijn. Maar het schept wel een grote voldoening als je dan iets gemaakt hebt.

Wat schept dan meer voldoening: een heel nieuw universum maken of een universum herstructureren zoals je bij Marvel hebt gedaan?
Maakt me niet uit. Het is alleen een andere benadering. Maar ja, ik houd er gewoon van om dingen te maken. Het is hetgeen wat ik het beste doe en waar ik het meeste plezier in heb. En of dat iets geheel nieuws of een andere draai aan een bestaand iets geven is, dat vind ik minder interessant.

Om het schepping proces nog beter te laten verlopen heb je het vijfde stoel concept geïntroduceerd. Wat is dat precies?
Ik wil eerst voorop stellen dat bij Broadway een van mijn uitgangspunten is geweest om het schrijven van de verhalen door een groep mensen te laten doen in plaats van één schrijver. Met meer mensen heb je meer ideeën en kun je elkaar als klankbord gebruiken. De groep telt vijf personen, waarvan vier vaste medewerkers per titel. De vijfde stoel wisselt van eigenaar, zodat het geen inteelt wordt, maar er door de maanden heen nieuw bloed en extra ideeën de groep instromen. Op die manier proberen we de boel fris te houden. Het maakt ons in principe niet uit wie er op die stoel terechtkomt, als het maar een creatieve persoon met interessante ideeën is en of ze dan een bekende naam hebben of niet vind ik veel minder belangrijk. Sterker nog totaal niet belangrijk.

Er is trouwens wel een parallel tussen de start van Valiant, Defiant en Broadway te herkennen. Alle drie gingen niet van start met grote namen van het moment. Zou het niet veel makkelijker zijn om bijvoorbeeld Todd McFarlane eens te vragen een deeltje voor Broadway te tekenen om zo doende lezers bekend met jullie te maken?
Misschien is dat wel makkelijker, maar ook de weg van de minste weerstand. Overigens ben ik het niet met je eens dat we geen grote namen hebben. Op dit moment werken onder andere Dick Giordano en Geoff Isherwood bij ons. Maar we kijken eigenlijk niet zo naar reputaties. Als iemand talent heeft en goed werk verzet Interesseert het mij niet of hij een naam is of niet. Ik kijk naar kwaliteit en niet naar de verpakking. Gelukkig ontdekken we veel talent, omdat we er altijd naar op zoek zijn!

Jullie doen wel andere pogingen om de lezers met jullie comics bekend te maken. Daarbij maken jullie ook gebruik van de elektronische snelweg.
Dat klopt. We hebben een internet site die druk bezocht wordt en lezers kunnen hun brieven naar ons email adres sturen. We zijn van mening dat internet HET communicatienetwerk van de toekomst wordt, dus willen we er nu al bij zijn. Onze marketing directeur, Peter Gyrich, was degene die dit alles voorstelde. Ik ben er zeer tevreden over en we zijn nog veel meer met internet van plan. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Jullie haken met Fatale ook in op de bad girls rage...
(Onderbreekt). Daar ben ik het dus niet mee eens. Fatale is geen bad girl comic, maar een comic met een bad girl in de hoofdrol, dat is toch wel even een verschil. Bij de meest bad girl comics gaat het alleen om zoveel mogelijk geweld en vrouwlijk schoon, terwijl in Fatale er goed over de verhalen nagedacht wordt. Fatale is menselijker en de wereld waarin zij leeft is reëler dan bij de meeste bad girl strips. Daarnaast zijn de verhalen veel en veel beter en is Fatale zelf ook mooier.

Wat kunnen we de komende periode nog van Broadway verwachten?
Ik wil niet te veel verraden, maar er komt binnenkort een serie die City Perilous (starring The Knights of Broadway) gaat heten. Ook zal binnenkort een mini serie met de naam Makeshift verschijnen. En ik mag natuurlijk de Babes of Broadway special niet vergeten. Die komt in mei uit.

Als jullie zo aan de weg blijven timmeren worden jullie straks ook een uitgeverij van het formaat Marvel! Niet bang dat je je dan ook meer op het speelgoed en de trading cards moet gaan concentreren?
Nee hoor. Onze moedermaatschappij Broadway Video houdt zich met die vraagstukken bezig. Wij hoeven ons alleen maar bezig te houden met het maken van uitstekende comics.

Jim, hartstikke bedankt voor dit interview en heel veel succes met Broadway!
Bedankt, we zullen ons best doen. En het interview deed ik graag. Ik vind het belangrijk dat ik contact met fans hou. Dan weet ik tenminste wat er onder hen leeft.

Korte bibliografie van Jim Shooter

[ Home ] [ Artikelen ] [ English ] [ Reviews ] [ Tekeningen ] [ De verschenen nummers van de 'Nuff Said ] [ Links ] [ Interviews ] [ Info ] [ Figuren ]