Toen Image net begon had de uitgeverij een reputatie dat er tekeningen gemaakt werden, waar nog even snel een verhaaltje omheen verzonnen werd. Tegenwoordig komt er onder de letter I echter een hoop werk uit dat vroeger alleen bij de kleine onafhankelijke uitgeverijtjes verscheen. De man die hiervoor verantwoordelijk is, is een van de oprichters van Image: Jim Valentino. Wij vonden het dan hoog tijd om een gesprek te hebben met hem over zijn eigen werk en de reden dat hij zoveel andere comics onder het Image label brengt.
Jim, van harte welkom in de pagina's van de 'Nuff Said. Om te
beginnen wouden we graag weten waar en wanneer je geboren bent?
Ik ben iemand van een wat oudere generatie. Mijn wiegje stond in de Bronx in New
York en ik werd er op 28 oktober 1952 ingelegd.
Dat is inderdaad een tijdje terug. Je favoriete comics komen dan
ook zeker uit de jaren vijftig en zestig?
Ja, ik was een grote fan van de eerste Marvel comics en de Silver Age DC boeken.
(Ik ben oud genoeg om de meeste van de 'key' boeken uit de Silver Age gewoon bij de
sigarenboer gekocht te hebben!) Favorieten uit mijn kindertijd waren The Avengers, The Fantastic
Four, The Legion of Superheroes en The Justice
League of America (ik hield ontzettend van team boeken). Toen ik wat ouder werd raakte ik
in de ban van de underground comics, in het bijzonder het werk van Robert Crumb, Vaughn
Bode, Gilbert Shelton en hun collega's. Mijn favorieten hierin waren The Man and
Schizophrenia en ELK boek van Robert Crumb.
Je favoriete tekenaars en schrijvers waren zeker de mensen die
deze comics maakten?
Als ik een korte lijst van comic makers moet geven krijg je Jack Kirby (hij moet
altijd als eerste genoemd worden), Stan Lee, Will Eisner, Curt Swan, Robert Crumb, Vaughn
Bode, Gardner Fox, Murphy Anderson, Jim Starlin, Frank Miller, John Byrne, Alan Moore,
Will Elder, Harvey Kurtzman en een paar miljoen anderen die ik maar weglaat, anders is dit
nummer van jullie blad nu al vol.
Lees je nog steeds zoveel als je vroeger kennelijk deed, en wat
lees je tegenwoordig?
Ja, ik vind het lezen van comics nog steeds iets wat ik met heel veel plezier doe.
Enkele van mijn huidige favoriete series zijn Leave It To
Chance, Bone, Strangers In Paradise, Sin City, de beide Legion boeken,
Starman, Stray Bullets, the Savage Dragon, Supreme,
From Hell, Acme Novelty Library, the Adventures of Aaron, Soulwind, Tyrant en er zijn er
vast een paar die ik op dit moment vergeet.
Dat is zeker een uitgebreide lijst, heb je nog wel tijd voor
andere hobby's, naast zo'n stapel comics?
Ja hoor, ik heb een ontzettend grote interesse in astronomie, archeologie en
paleontologie. Ik moet bekennen dat ik een grote amateur ben in alle drie, maar deze
wetenschappen hebben mijn volledig belangstelling en mijn dorst naar kennis erover is niet
te blussen.
Ja dat heeft inderdaad niets met comics te maken, datgene waar
dit interview over gaat. Als terugkeer naar het comics veld, wat zijn je huidige favoriete
tekenaars en schrijvers?
Ik zal maar een kort lijstje geven want anders vul ik jullie blad opnieuw van begin
tot eind. Frank Miller, Jeff Smith, Chris Ware, Erik Larsen, James Robinson, Alan Moore en
de rest.
Laten we naar het verleden gaan. Hoe ben je in de comic wereld
terecht gekomen?
Ik begon met mijn eigen mini-comics uit te geven. Dit zijn gefotokopieerde comics, die ik
over de post verkocht en ruilde. Daarna deed ik voor een korte tijd underground comics,
waarna ik aan de alternatieve comics begon.
Hoe kwam je eigenlijk van de mini-comics bij de alternatieve
comics terecht?
Mijn mini-comics werden op een gegeven moment door diverse mensen opgemerkt. Een
van deze mensen was Dave Sim. Hij gaf mij de kans mijn eerste serie te doen, normalman.
Geen slecht begin, om je eerste serie te maken voor iemand als
Dave Sim. Zijn er mensen met wie je nog nooit een comic gemaakt hebt, maar waar je dat
heel graag mee zou willen doen?
Zodra je om namen vraagt, moet ik me inhouden want ook hierop kan ik kuddes mensen
noemen. Ik zal me inhouden en met een klein lijstje volstaan. Peter David, Mark Waid, Alex Ross, James Robinson, Paul Smith, Will Eisner.
Hetgeen waarvan ik baal is dat absoluut niemand van deze fantastische comic makers mij
nodig heeft om mee te werken. Ach, dat is het leven.
Net zoals mensen zijn er ook vast wel figuren waar je iets moois me wilt doen. Kun je iets noemen? Op dit moment is er maar een serie war ik iets mee wil doen en dat is The Avengers. Dat komt waarschijnlijk door de afgebroken en gesaboteerde poging waar ik vorig jaar bij betrokken was.
Hoe ziet je werkdag er eigenlijk uit?
Ik ben iemand die vroeg uit de veren is. Ik sta op om 6 uur. Dan drink ik koffie,
mijn administratie en schrijf ik een beetje. Om half negen breng ik mijn zoons naar school
en ga naar kantoor. Voor de lunch regel ik allerlei zaken en na de lunch begin ik met
tekenen. Ik schrijf en/of teken tot 5 uur als ik mijn zoons weer van school oppik. 's
Avonds ben ik vader en kijk ik wat tv en lees ik wat tot ik rond middernacht naar bed ga.
Word je wel eens geïnspireerd door films of boeken?
Natuurlijk, iedereen wordt geïnspireerd door wat hij hoort, ziet en leest. Maar er
is geen boek of film geweest waarvan ik dacht, dat wil ik in een comic vertellen. De
inspiratie die je krijgt van andere media is in de informatie die zij brengen, en in dat
opzicht, inspireren zij je werkelijk.
Je bent iemand die heel verschillend werk brengt. Zo begon je met
auto biografisch werk, daarna super helden en nu weer autobiografisch. Hoe komt dat?
Ik ben iemand die de Muze volgt. Ik hou van variatie. Elk project dat ik doe is
anders dan het vorige. Als je een blik op mijn werk werpt zie je dat dit zo is. Een paar
jaar geleden had ik genoeg van het maken van super helden comics. Dit betekent niet dat ik
nooit meer super helden comics maak. Ik hou van het genre, het verveelde me echter op dat
moment. Ik wilde terugkeren naar iets persoonlijkers. Met A Touch Of Silver probeer ik
mainstream en alternatieve comics te versmelten op een manier die duidelijk maakt waar
mijn roots liggen als liefhebber van zowel super helden en underground comics.
Hoe kwam je eigenlijk aan het baantje als schrijver en tekenaar
van Guardians of the Galaxy?
Na een paar losse karweitjes voor Marvel (een paar deeltjes What If...? en enkele
andere dingen deed ik een voorstel aan Tom DeFalco en Mark Gruenwald. Toevallig, dacht Tom
al na over een revival van The Guardians en hij vond mijn voorstel wel wat hebben.
Na de Guardians startte je Image op met tekenaars die allemaal op de X en Spider series zaten. Hoe kwam het dat jij, met je minder bekende serie, toch een van de oprichters van Image was? Een van de belangrijkste redenen was mijn vriendschap met Rob Liefeld, moet ik bekennen. Ik was ook een van de weinige tekenaars die de moed had om deze stap te zetten. En tenslotte bewees mij deelname aan de groep dat het niet alleen om een clubje van teken miljonairs ging, maar ook om normale tekenaars.
Kan je ons iets vertellen over het hoe en waarom van het
opstarten van Image?
Dat is een hele brede vraag en ik weet niet of er een simpel antwoord op te geven
is. Volgens mij krijg je van elke Image partner een ander antwoord op deze vraag. Als ik
daar zo over praat is dat volgens mij het antwoord. De kans om je eigen ideeën uit te
voeren, zowel zakelijk als creatief, zonder enige invloed van bovenaf.
Vind je niet dat het huidige Image heel erg lijkt op Marvel? De
originele scheppers werken niet meer aan hun eigen scheppingen (Erik Larsen is de enige
uitzondering), maar ze hebben hele groepen mensen die voor hun werken.
Eigenlijk vind ik de vraag (en dus het argument) niet reëel. De originele DC
scheppers werken ook niet meer aan hun scheppingen. Waarom kan iemand niet beslissen dat
hij iets totaal anders wil gaan doen? Waarom kan iemand die een bedrijf leidt geen mensen
inhuren om hun visie over die figuren te laten zien? Wie zegt dat die nieuwe mensen geen
mooie verhalen kunnen maken? We hebben dit in het verleden al kunnen zien (denk maar aan
Frank Miller's Batman of Daredevil of Alan Moore's Superman en Swamp Thing,
of Marvelman). Ik vind het hele argument absurd als je er op deze manier naar kijkt.
Creatieve vrijheid betekent juist dat. Doen waar je inspiratie je naar toevoert. Er waren
heel veel fans die wilden dat ik bij normalman bleef, of Guardians of ShadowHawk of wat
dan ook. Ik had de behoefte om iets anders te gaan doen, zodat ik groeide als een schepper
en verteller.
Het eerste wat je bij Image deed was ShadowHawk, een serie over
een duistere held. Dit was iets totaal anders dan Guardians, dat meer om avontuur draaide.
Vanwaar dit verschil?
Dit grijpt terug naar wat ik in het begin van het interview al zei, mijn wens om
steeds iets anders te willen doen. Voor Guardians maakte ik normalman, een parodie op de
super helden, na ShadowHawk kwam A Touch of Silver, een emotioneel, semi-autobiografisch
verhaal. Verschillende stijlen en genres die elk bij een andere gemoedstoestand horen, of
als je ze tezamen neemt tonen ze het complete facet van de artiest. Ik kan me niets
vervelenders indenken dan steeds maar hetzelfde te moeten doen. Walgelijk.
Toen ShadowHawk aan aids stierf vonden een hele hoop mensen dat
zwak, omdat hij zwart was. Wat vind jij daarvan en waarom maakt je een aids slachtoffer
van hem?
Ik begrijp de kritiek niet. WAAROM vond men zijn huidskleur belangrijk? Dat vind ik
echt onzin. Ik maakte hem een aids slachtoffer omdat ik een serieus onderwerp wilde
behandelen in het comic medium.
Daarna deed je The Alliance, was dit een soort terugkeer naar
Guardians of ben je gewoon een groot liefhebber van SF?
Het was een terugkeer naar Guardians. Ik hou best wel van SF, maar beschouw mezelf
niet als een fan ervan.
Je eigen hoekje van Image, Shadowline Ink. doet bijna niets meer.
Waarom is het zo stil geworden?
Shadowline Ink is helemaal niet rustig! Ik nam een tijdje pauze om persoonlijke
redenen en omdat ik mij creatief op een splitsing bevond. Ik heb een tijd diep nagedacht
over wie ik was en wat ik wou en tenslotte kwam ik met een plan dat mijn doelen najoeg
binnen het bedrijf en voor mijzelf.
Je super helden werk gaat meestal over teams. Vind je dat leuker
dan series over eenlingen?
Ja. Zoals ik jullie al eerder vertelde, teamboeken waren mijn favorieten toen ik
klein was. Als een volwassene kwam ik erachter dat ik heel erg van de groep dynamiek houd.
Ik vind het geweldig om de teamleden tegen elkaar uit te spelen en zo hun persoonlijkheid
stukje bij beetje te ontdekken.
Op een gegeven ogenblik kwamen je boeken uit onder Rob Liefeld's
Extreme label. Hoe kwam dat?
Hier moet ik je evee verbeteren. GEEN van MIJN boeken kwam uit bij Extreme. Extreme
produceerde een ShadowHawk verhaal met als titel ShadowHunt en dat was het. Rob benaderde
me om mijn studio in de zijne op te nemen tijdens de San Diego con. We hadden in de loop
der jaren ontelbare studio's gedeeld. We dachten dat we onze sterke punten konden
combineren (hij in promotie en ik in administratie) en zodoende allebei een beter product
te kunnen brengen. Om een hele hoop redenen, waar ik hier niet op in wil gaan, werkte het
niet. Het vervelendste, volgens mij, was echter het einde van de vriendschap tussen Rob en
mijzelf, die hier het gevolg van was. Ik denk dat dat een veel te hoge prijs was.
Bij het Heroes Reborn project zou jij The Avengers gaan schrijven. Hoe voelt het om een dergelijke legende te mogen
herstarten?
Ik heb daar behoorlijk gemixte gevoelens over. Aan de ene kant, waren The Avengers (waarvan ik het eerste deel gewoon bij de
sigarenboer kocht), de EERSTE keer al perfect gedaan. En alhoewel de jaren (met name de
laatste paar jaar) NIET al te best waren geweest voor de serie, was er toch een bepaalde
wil om de serie opnieuw te starten. Mijn gevoelens werden pas echt verward toen MIJN visie
voor de groep genegeerd werd en zelfs verwijderd. Dan waren er de overige problemen. MIJN Avengers #1, geschreven en gelay-out voor George Perez,
werd nooit uitgegeven. Ik kan een heleboel gemene dingen zeggen over het boek dat in de
winkel kwam, maar ik ben een heer en houd mijn mond. Wat mijn beste super helden werk ooit
had moeten en kunnen worden was een gebeurtenis die mij hart brak op meer manieren dan ik
kan zeggen.
Wat is je mening eigenlijk over de Heroes Reborn titels?
De boeken van Jim Lee zijn studio zijn goed gedaan.
Ben je eigenlijk een fan van de Silver Age?
Gigantisch! En ik ben gek op de huidige retro comics, vooral in diegene waar ik op
de ene of andere manier aan meegewerkt heb.
Een van die dingen is 1963. Waarom publiceerde je de serie en
kunnen we de annual ooit nog verwachten?
Ik deed de serie uit mijn liefde voor Silver Age comics, mijn respect voor het werk
van Alan Moore, Rick Veitch en Steve Bisette, mijn enthousiasme voor het concept. Al deze
zaken zorgden ervoor dat ik het uitgaf. En nee, voor de allerlaatste keer (alsjeblieft!)
we zullen de annual waarschijnlijk nooit zien. De redenen daarvoor zijn elders al
besproken en tot in den treure, dit is een beslissing van Alan, Rick en Steve, niet van
mij en niet van Image. Kunnen we dit alsjeblieft laten rusten.
Goed om met Monty Python te spreken; 'And now for something
completely different'. Is A Touch Of Silver over jou, en hoe waar zijn de verhalen?
Het is gebaseerd op mij. In elk verhaal zit een ware basis, maar het verhaal wordt
op een gegeven ogenblik fantasie.
Naast A Touch Of Silver ben je bezig om een forse en alternatieve
lijn van zwart/wit comics op te zetten onder het Image banier. Hoe kwam je op dat idee?
Het idee kwam door diverse zaken waar we het al over hebben gehad. Een groeiende
onvrede met super helden comics. Het idee dat er hele goeie comics gemaakt werden waar
niemand van gehoord had omdat ze achter in de Previews en Advance Comics terecht kwamen.
En het idee dat de enige manier om de comic markt uit te breiden het brengen van
verschillende soorten comics is. Zodat er nieuwe lezers bijkomen. Dit alles werd verbonden
door de wens om het imago van Image te verbeteren. Om het grote publiek te laten zien waar
het Image echt om gaat en wat Image in de toekomst voor de industrie kan betekenen.
Tegenwoordig is alleen Diamond nog overgebleven. Is dat niet
slecht voor de toekomst van de comic industrie?
Nou, zonder als een hielenlikker te willen klinken, ik heb alleen maar goede dingen
gezien van Steve Geppi (de eigenaar van Diamond red.), die zelf een fan is. Hij neemt zijn
rol erg serieus en is erg verantwoordelijk. Wat betreft de toekomst... Zet zoals met
alles, is het enige waar we op kunnen rekenen dat alles verandert. een vacuüm is een
tegen natuurlijk iets en het wordt dan ook altijd automatisch gevuld. Als het nodig blijkt
te zijn zullen er veranderingen komen.
De comics die je begeleidt, is dat je eigen smaak?
Ja. Ik ben er trots op om deze titels te publiceren (of co-publiceren). Dit
betekent niet dat ik een hekel heb aan super helden comics, net zomin als ik een hekel heb
aan 'cutting edge' dingen die bij onder andere Fantagraphics en Slave Labor uitkomen. Ik
hou nou eenmaal van alle comics.
Vertel eens hoe je een serie onder het Image banier haalt.
Ik ben een partner van Image. Dat betekent dat ik voor een vijfde aandeel houder
van het bedrijf ben. Dat betekent, op zijn beurt, dat ik, net als mijn partners, een
geheel zelfstandig bedrijf run. Image is een samenwerkingsverband van diverse kleinere
uitgeverijen. We gebruiken de I om facturen te versturen en comics aan te bieden. Dat
betekent dat al die series bij Image uitkomen omdat ik het wil.
Bone was de eerste independent die bij Image uitkwam. Nu vertrekt
de serie weer. Wat is jouw reactie daarop?
Jeff (Smith red.) is een persoonlijke vriend van mij. Zijn boek heeft, volgens mij,
Image een stuk geloofwaardiger gemaakt, en heeft de weg gebaand voor wat ik nu doe. Als
een Image partner vind ik het jammer dat Jeff vertrekt. Als een vriend en collega steun ik
zijn beslissing volledig. Als hij denkt dat het beter is om zelf zijn comics uit te
brengen moet hij dat zeker doen.
Het lijkt wel of je je meer met de zakelijke kant bezig houdt dan
de scheppende kant. Vind je dat momenteel leuker?
Uh, nee, eigenlijk verdeel ik op dit moment mijn tijd tussen die twee. Beide geven
mij interessante uitdagingen en hebben hun eigen unieke beloningen (helaas zijn erg weinig
van die beloningen financieel van aard)
Voor we ons gesprek beëindigden, wat kunnen we van je verwachten
in de nabije toekomst?
Dat is iets dat niemand weet. Ik ga door met wat ik altijd al gedaan heb en dat is
stoppen met waar ik mee bezig ben en iets totaal nieuws beginnen zodra ik het gevoel krijg
dat ik mijn ei niet meer kwijt kan in wat ik op dit moment doe.
Jim, hartelijk bedamt voor dit gesprek en veel succes met wat je
ook gaat doen.
Dank jullie wel, ik hoop dat jullie er wat aan hebben gehad.
| normalman | Guardians of the Galaxy |
| ShadowHawk | normalman/Megaton Man |
| The Alliance | The Others |
| The Pact | Vignettes |
| A Touch of Silver |