Mr. Gaiman, bring me a story... een interview met Neil Gaiman.

Naar aanleiding van het verschijnen van de Nederlandse editie van Neverwhere (Niemandsland) bij uitgeverij Luitingh-Sijthoff, bracht Neil Gaiman een bliksembezoek aan Nederland. Een van de plekken die hij aandeed was de gezellige comic winkel “Nou En” in Haarlem. De opkomst was niet gigantisch groot, maar de mensen die er waren, waren allemaal grote bewonderaars van Neil en zijn werk. Toen Neil Gaiman de winkel betrad werd hij moeiteloos door iedereen herkend. Mr. Sandman's uiterlijk is namelijk gelijk aan dat van Morpheus: zwart! Van top tot teen in het zwart met daarboven een donkere zonnebril, die geen moment werd afgezet ondanks dat de zon niet te zien was op deze vrijdagavond, de twaalfde september. In een luie stoel gezeten deed Neil zijn werk, boeken signeren en praten met de fans. Nadat ieders signeer behoeften bevredigd waren had uw redacteur een uitgebreide conversatie met Neil over de meest uiteenlopende onderwerpen, van Beowulf tot Tori Amos. Tijdens het gesprek krijgen wij gezelschap van Fiona, een Ierse dame die ook van top tot teen in het zwart gestoken was. Fiona studeert en wil schrijver worden. Wie beter dan haar grote voorbeeld om een paar dingen aan te vragen.

Voor het interview begint toon ik Neil een paar nummers van de `Nuff Said. Het eerste wat hem opvalt onze de kreet `For those who READ comics'. Hij knikt en zegt `Ja, dat is wat belangrijk is, lezen!'

Neil, mag ik je om te beginnen storen met de onvermijdelijke vraag? Waar en wanneer ben je geboren?
Ik ben in november 1960 geboren, in Engeland. Om precies te zijn in Portchester.

Wat las je in je jeugd?
Een erg makkelijke vraag voor mij. Ik las namelijk alles wat ik in mijn handen kon krijgen. Van Amerikaanse comics via Engelse comics tot meisjes tijdschriften aan toe. Ik ben gewoon een veelvraat als het op lezen aankomt, iets dat nooit veranderd is in mijn leven.

Als we dat tot comics beperken, wat herinner je je dan?
Zoals ik al zei las ik alles dat ik maar in handen kreeg, alleen begon ik op een gegeven ogenblik door te krijgen dat bepaalde namen altijd bij verhalen stonden die ik erg goed vond. Deze namen waren Len Wein, Archie Goodwin en natuurlijk Will Eisner.

Dat zijn inderdaad niet de minste namen. Wie bewonder je tegenwoordig in het comicwereldje? Opnieuw Will Eisner, de man heeft gewoon nog nooit iets slechts gemaakt. Verder is Alan Moore uiteraard een genie, en geniet ik ook van het werk van Seth, Scott McCloud, Dave Sim, Eddie Campbell, de Hernandezen, Kurt Busiek's Astro City en nog vele anderen.

Het valt me op dat hier geen traditionele superhelden schrijvers en tekenaars tussen zitten, alleen Astro City. Hoe komt dat?
Daar is een hele simpele verklaring voor. Superhelden comics zijn gewoon troep. Er wordt voor de duizendste keer hetzelfde verhaal verteld, zonder een greintje inspiratie. De enige twee uitzonderingen zijn Astro City. Kurt Busiek is namelijk een fantastische schrijver die je gewoon zijn verhalen binnen zuigt, en Alan Moore's Supreme. Supreme werpt een nieuw licht op alle comic clichés, het is echt iets nieuws!

Lees je The Dreaming niet, het speelt zich tenslotte af in de wereld van Sandman?
Ik lees het af en toe, als het verhaal gemaakt wordt door mensen waar ik bewondering voor heb. De serie doet me erg weinig, het gaat tenslotte niet over personages waar ik een diepe band mee heb.

Als we het toch over dit soort uitbreidingen hebben, wat vind je van het Destiny verhaal?
DC heeft me wel de previews en aantekeningen toegestuurd, maar het doet me eigenlijk niets. Destiny is namelijk een figuur van DC dat ik gebruikt heb in de Sandman verhalen. Het is geen schepping van mezelf, dat zijn de enige figuren waar ik een nauwe band mee heb.

Als ik dit zo hoor ben je niet erg in bestaande figuren geïnteresseerd. Zou je zelf een bestaand figuur willen (her)lanceren?
Nee, hoewel ik een hoop dingen beter zou kunnen dan wat de huidige schrijvers doen ben ik daar totaal niet toe bereid. Het probleem is namelijk dat je een hoop tijd en energie in een figuur steekt. Zodra de uitgever het echter met je oneens is steken ze je een mes in de rug en gaan er met jouw figuur vandoor.

Denk je dat ook over DC? Zij hebben tenslotte de rechten op Sandman?
Ja, ondanks het feit dat DC me tot nu toe goed behandeld heeft is het toch een maatschappij die winst maakt. Straks kan er iemand aan het roer staan die besluit dat ze met zo'n Sandman figuur best wel nieuwe verhalen kunnen maken waar een hoop geld mee te verdienen valt. Ach en die Gaiman, daar hebben we niks mee te maken, denkt zo'n man dan.

Dat is een behoorlijk cynische houding die je daar hebt!
Ja, maar dat komt omdat ik bij de eerste comic die ik maakte al werd opgelicht! Mijn eerste werk zou in een blad komen dat Borderline heette. De editor van dat blad beloofde mij en de anderen die eraan werkten gouden bergen. Wij gingen allemaal enthousiast aan het werk, maar toen puntje bij paaltje kwam bleek dat de comic niet eens bestond! Ik heb echter wel mijn vriendschap met Dave McKean aan dit geintje over gehouden!

Oh, ja?
Ja, naast de toen nog totaal onbekende Neil Gaiman werkte ook de totaal onbekende Dave McKean voor Borderline. Toen we hoorden dat het blad niet bestond raakten we in gesprek. We bleken goed met elkaar op te kunnen schieten en we besloten samen een comic te maken. Dat werden er zelfs twee; Violent Cases en Signal to Noise. Voordat één van deze twee uitkwam nam DC contact met ons op en voor hen maakten we Black Orchid.

Hoe ben je eigenlijk begonnen als schrijver? Heb je cursussen gevolgd of iets anders?
Nee, ik heb geen speciale opleiding gehad. Mijn hoofd zat vol met verhalen en daarom besloot ik schrijver te worden. Ik heb wel Engels gestudeerd, maar daar heb ik niets van opgestoken. Ik bracht meer tijd in de bibliotheek door dan in de college zaal. Ik begon gewoon te lezen bij de A en heb in mijn studie tijd geprobeerd zo ver mogelijk te komen.

Als je in je studietijd bij de A bent begonnen bij welke letter ben je nu aangekomen?
Pffff, ik denk dat ik aan het einde van de F ben. Nog een jaartje en ik ben bij de G.

Hoe ging dat in de begintijd?
Het eerste jaar dat ik schreef verdiende ik het grandioze bedrag van 90 pond. Het tweede jaar ging het al een stuk beter. Toen kon ik leven van mijn werk als schrijver. Ik had een kamertje dat mij 25 pond per week kostte, en een typemachine. Ik verdiende in die tijd 400 pond per maand, dus ik kon leven van mijn schrijfwerk. Alleen kwam van die 400 pond 300 uit een maandelijks interview dat ik deed. In het derde jaar kon ik echt leven van mijn schrijftalent.

Als je het eerste jaar slechts 90 pond verdiende moet je nog iets anders gedaan hebben. Niemand redt het met 90 pond per jaar.
Echt waar, het enige wat ik deed was schrijven. Wat je echter nog niet weet is dat ik toen nog thuis woonde!

Wat doe je eigenlijk in je vrije tijd?
Genieten! Sandman is eindelijk afgelopen en dat betekent dat ik eindelijk weer vrije tijd heb. Het werken aan Sandman heeft me zo'n tien jaar van mijn leven gekost!

Ja, ik kan begrijpen dat je het nu wat rustiger aan wilt doen, maar wat doe je dan precies?
Ik heb drie hobby's. De eerste is lezen, dat is iets wat ik mijn hele leven al doe en waar ik nooit meer mee ophoud. Ik lees alles wat los en vast zit en later komt dat dan naar voren in mijn geest en rolt er een verhaal uit. Zo heb ik de laatste maanden ontzettend veel kinder rijmpjes gelezen. Duizenden en duizenden, later doe ik er vast iets mee, als mijn innerlijke computer ze verwerkt heeft. Mijn tweede hobby is tuinieren, hoe slecht ik er ook in ben en hoeveel planten er ook mogen afsterven, ik vind het ontzettend bevredigend om te doen. Mijn derde hobby mag je wat vreemd in de oren klinken, maar dat is schrijven!

Je zegt dat verhalen later boven komen drijven, bedoel je daar iets mee zoals in “The Doll's House” waar Barbie een droom heeft dat later een compleet verhaal blijkt te zijn in “A Game of You”? Nee, dat is juist één van de uitzonderingen. Het verhaal dat ik met “A Game of You” wilde vertellen had ik al compleet in mijn hoofd zitten. Toen ik het wou schrijven las ik echter een boek van Jonathan Carrol, “Bones of the Moon”. Dit was bijna exact het verhaal dat ik wilde vertellen, dus ik besloot iets anders te doen. Dat werd “The Doll's House”. Enige tijd later kwam ik in contact met Carrol en vertelde hem dit. Hij zei toen dat ik mijn verhaal moest vertellen en dat werd “A Game of You”.

Heel veel van de Sandman verhalen zijn gestoeld op mythologie. Lees je veel mythologie?
Ja, ik vind mythologie een ontzettend belangrijk iets. Helaas wordt het steeds minder onderwezen op de scholen. Via mythologie leer je namelijk een volk en zijn cultuur pas echt kennen. Als je bijvoorbeeld het werk van Britse dichters zoals Byron en Shelley leest, moet je kennis van mythologie hebben anders begrijp je hun werk niet. Om daar even verder op in te gaan, ik heb zojuist een contract getekend om Beowulf te verfilmen.

Waarom Beowulf?
Ik raakte een tijdje geleden in gesprek met Roger Avery, de schrijver en regisseur van, onder andere, “Killing Zoe”. We hadden het erover dat de hele mythologie `geherculiseerd' wordt. Niemand neemt de oude verhalen meer serieus, er wordt een onzin sausje overheen gegoten en het grote publiek gelooft dat dat de waarheid is. We wilden dat voorkomen met het oudste Engelse verhaal, dat van Beowulf. Wij hebben het script in een week geschreven en afgelopen dinsdag hebben we een contract getekend met de studio van Robert Zemakis.

Hoe kom je in contact met de grote Hollywood bazen. Volgens mij lezen zij geen comics?
Dat klopt, maar al die grote Hollywood bazen hebben assistenten. En zij zijn jong, cool en hip! Die assistenten vertellen hun bazen dat zij Neil Gaiman moeten contracteren en van het één komt het ander. Zo heb ik ook een film contract getekend voor “Neverwhere” en heb ik een Babylon 5 episode geschreven.

Vertel eens wat meer over de film.
Ik heb een contract getekend bij Jim Henson om van Neverwhere een film te maken. Het budget is 20 miljoen dollar en ik heb de creatieve vrijheid om te doen wat ik wil. Ik ga nu aan het script werken en als alles goed gaat komt de film in 1999 uit. De regisseur wordt Jesse Dylan, de broer van Jacob!

Sorry, nu ben je me even kwijt, ik heb nog nooit van Jacob Dylan gehoord.
Dat komt door je leeftijd!

Mijn leeftijd? Ik ben ongeveer even oud als jij!
Geintje, ik had ook nog nooit van Jacob Dylan gehoord. Toen Jesse bij mij was, was mijn zoon ook thuis. Toen Jesse wegging zei ik tegen mijn zoon, weet je wie dat was? En hij zei: `geen idee'. Dus ik zeg hem dat was de zoon van Bob Dylan, waarop hij antwoordde `dan is het de broer van Jacob Dylan'! Dus ik, net zoals jij nu, `Wie is Jacob Dylan?' Het blijkt de zanger van The Wallflowers te zijn. (had ik ook nog nooit van gehoord).

Dat zijn nogal wat filmplannen, doe je ook nog wat op het comic front?
Ja hoor, ook daar doe ik nog wat. Zo heb ik een Spirit verhaal geschreven voor Eddie Campbell, een verhaal voor John Bolton dat in de Vertigo special “Winter's Edge” verschijnt en binnenkort komt “Stardust” uit, dat doe ik samen met Charles Vess. Hoewel dat op comic formaat verschijnt is het geen echte comic, het is een fantasy verhaal met tekeningen.

Je doet nogal wat in verschillende media, is er veel verschil tussen het maken van een comic en het schrijven van een boek?
Ja en nee, er zijn een paar hele grote verschillen, maar elk medium kost evenveel inspanning van de schepper en is gelijkwaardig aan een ander medium. Een van de grootste verschillen is dat ik bij een comic meteen vraag hoeveel pagina's ik heb om het verhaal te vertellen, terwijl ik bij een boek me daar niet druk over hoef te maken. Ook moet ik bij comics rekening houden met wie de tekenaar is. Je moet je verhaal altijd afstemmen op de tekenaar, op zijn sterke punten en op zijn zwakke punten. Zo hoort elk Sandman verhaal bij de tekenaar die het gemaakt heeft. Ik zou onmogelijk dezelfde verhalen hebben gekregen als ik andere tekenaars op de verhalen had gezet. Zo was Chris Bachello de enige die “Death: the high cost of living” kon tekenen. Het grote verschil ligt bij de lezer!

Hoe bedoel je dat?
Afhankelijk van het medium wordt er meer of minder inspanning van de consument verwacht. Bij films wordt niets van je verwacht, je consumeert beeld en geluid. Bij comics wordt iets meer werk verwacht, je moet de stukken tussen de plaatjes zelf invullen. Boeken kosten nog meer moeite, er is namelijk geen beeld bij. Eigenlijk moet je boeken splitsen in proza en in poëzie. Poëzie is namelijk moelijker dan proza, er wordt nog meer van de verbeelding van de lezer gevraagd. Het medium dat het meest van iemand vraagt is radio. Als je niet goed oplet mis je namelijk dingen, je kan niet terug bladeren en je hebt geen beelden.

Als we naar je eigen werk kijken, worden je personages dan beïnvloed door wat je leest?
Nee, dat zou ik niet zeggen. Hetgeen dat al mijn creaties inspireert ben ikzelf. Ik denk dat er iets van mijzelf in elk van mijn figuren zit. Ook de omgeving waarin ik leef speelt mee in mijn verhalen. Mijn huis zou zo in de Adams Family mee kunnen doen in plaats van hun huis.

Iets anders dat iedereen altijd wil weten is hoe je met Tori Amos in contact bent gekomen en wat jullie relatie is?
Tori en ik zijn ontzettend goede vrienden. Zij is de peetmoeder van mijn dochter. Onze ontmoeting verliep op een wonderlijke manier. Ik krijg altijd vrij veel tapes met muziek opgestuurd. Zowat alles daarvan is troep. Het merendeel komt van Scandinavische death metal bands die niet kunnen spelen en niet kunnen zingen. Ik kreeg echter ook een tape van Tori, en dit was voor het album uitkwam. Ik vond de muziek geweldig en ik belde haar op en zei: `je moet hier een cd van laten maken!'. Toen vertelde ze me dat het album binnenkort bij Atlantic zou verschijnen en nodigde mij uit voor haar volgende concert. Dit was in een soort wijncafe voor een klein groepje mensen, niemand kende haar nog. Na afloop van het concert praten we met elkaar en we konden het zo goed met elkaar vinden dat we de beste vrienden zijn geworden.

Laten we weer naar de comicwereld terugkeren. Tenslotte is dit een blad over comics. Wat is je mening over de huidige comics en de comic industrie?
Ik weet niet of je Sturgeon's Law kent. Theodore Sturgeon is een science fiction schrijver die op een gegeven ogenblik zei dat 90% van alle science fiction troep was. Deze regel kan je op alles toepassen en hij is bekend geraakt als Sturgeon's Law. Alleen voor comics klopt dit niet. Bij comics is 98% troep. De goede comics werden in de begintijd van het medium gemaakt. Dingen als Little Nemo en Krazy Kat zijn nu nog steeds meester werken. Er zijn bijna geen hedendaagse comics die hier mee kunnen wedijveren.

Toch heb jij op een gegeven ogenblik een nummer van Spawn geschreven, nummer 9 om precies te zijn.
Dat klopt, maar toen ik dat deed, dacht ik dat Image een bedrijf was dat voor comic makers opkwam. Er is echter een gigantisch verschil tussen de diverse Image mensen. Jim Lee bijvoorbeeld is een eerlijk mens, die niemand zal bedriegen en gelooft in wat hij doet. Todd McFarlane daarentegen is een gore oplichter die alleen maar overal de baas over wil spelen. Elk nummer van Spawn bestaat voor 95% uit schreeuwen, rennen en schoppen. Het is gewoon een stupide comic!

Een nogal harde uitspraak voor iemand die later ook nog de Angela mini serie maakte.
Het Angela verhaal heb ik gemaakt voor mijn zoon. Hij vindt Spawn behoorlijk `cool' en toen hij erachter kwam dat ik een Spawn verhaal had geschreven vroeg hij mij om meer van dat soort dingen te doen. Dat is het verhaal achter Angela. Mijn zoon staat trouwens ook in de comic. Zie je deze foto van het hockey team? Mijn zoon is de tweede van links op de achterste rij! In ieder geval bewees Angela dat Todd een oplichter is. Angela is namelijk mijn creatie en ondanks al Todd zijn verhalen over de rechten van iemand die iets verzint, heb ik geen cent gezien van al het geld dat hij aan het Angela speelgoed heeft verdiend.

Heb je nog enig advies voor mensen die ook schrijver willen worden?
Ja het is vrij simpel. Je moet ideeën hebben, maar je moet ook talent hebben. Als je een van de twee mist kan je nooit een succesvol schrijver worden. Bij het lezen van een manuscript kan ik je al na een pagina vertellen of het publiceerbaar is. De meeste mensen hebben het alleen over talent maar dat is niet genoeg. Als je een lezer niet kan boeien dan maakt het niet uit hoe geweldig je ideeën zijn, hij stopt toch met lezen.

Als laatste, heb je nog enige boeken die je mensen wil aanbevelen?
Ja hoor, ik heb laatst een erg goed boek gelezen. Het heet “Manuscript found in Saragossa” en is van een Poolse graaf, die zelfmoord heeft gepleegd met een zilveren kogel. Ik probeer er momenteel achteer te komen waarom hij een zilveren kogel gebruikt heeft. Verder wil ik iedereen die van mijn werk houdt uiteraard naar mijn nieuwste boek verwijzen.
(Niemandsland is een paperback van uitgeverij Luitingh-Sijthoff en telt 318 pagina's. Het is voor 29.90 in elke boekhandel verkrijgbaar en ook je trouwe strip winkelier kan het voor je bestellen.)

Neil, mag ik je heel hartelijk voor je tijd bedanken en veel succes met al je toekomstplannen!
Geen dank, ik ga eens een bed opzoeken want morgen moet ik alweer in Engeland zijn en vorige week trok ik van links naar rechts door Amerika. Die tours zijn behoorlijk slopend.

Met die woorden vertrok Neil naar andere oorden. Zijn zonnebril heeft geen seconde zijn gelaat verlaten en ook zijn leren jas deed hij niet uit. Mister cool wilde zijn reputatie kennelijk niet verliezen. Maar hoezeer hij het ook probeert te verbergen, Neil Gaiman is gewoon een ontzettend aardig mens met een vriendelijk woord voor iedereen.

Een korte bibliografie van Neil Gaiman.

[ Home ] [ Artikelen ] [ English ] [ Reviews ] [ Tekeningen ] [ De verschenen nummers van de 'Nuff Said ] [ Links ] [ Interviews ] [ Info ] [ Figuren ]